มิตร

ในท่ามกลางความโศกเศร้านั้น มีสิ่งที่ดีเป็นสิ่งที่ชวนชื่นใจ บทโศลกสั้นๆนี้คงพอสื่อความหมายได้ “สิ่งที่หายากยิ่ง....คือมิ่งมิตร” เพื่อนจริงๆ นั้นหายากมิใช่ง่ายเลย อย่าคิดว่ามีเงินแล้วจะหว่านซื้อมิตรได้ เราเอาเงินไปให้เพื่อนมารักเรา เขาก็เลยรักเงินของเราแทนเรา เพื่อนที่แท้จริงนั้นเรียกว่าเพื่อนใจ หรือ “ยาใจ” เคยได้ยินหรือเปล่า ยอดยาจิตรยาใจ เป็นผู้หญิงที่เรารักหรือผู้ชายที่เรารัก คำว่า “ยาจิตร” แยกเป็นสองศัพท์ คือ “ยา” หรือ “ยารักษาโรค” กับ “จิตใจ” “ยาใจ” หมายถึงสิ่งที่เยียวยาจิตใจ เพราะเราได้พบเพื่อนที่แท้จริง เราจะเริ่มหายโศกเศร้าเพราะได้กัลยาณมิตร ซึ่งไม่ใช่สิ่งที่เกิดขึ้นง่ายๆ เมื่อพระอานนท์ถวายงานพัดพระพุทธองค์อยู่ ท่านได้แสดงความรู้และความเข้าใจให้พระพุทธเจ้าทราบว่า กัลยาณมิตรเป็นครึ่งหนึ่งของพรหมจรรย์ “พรหมาจรรย์” หมายถึงชีวิตที่ประเสริฐ เล็งเอาศีลสมาธิ ปัญญา และเอาความหลุดพ้นอย่างบริสุทธิ์บริบูรณ์ พระพุทธเจ้าทรงตรัสห้ามว่าอย่ากล่าวเช่นนั้น แท้จริงกัลยาณมิตรเป็นทั้งหมดของพรหมจรรย์ เป็นรุ่งอรุณของอริยธรรม พบเพื่อนที่ดีโดยเฉพาะเพื่อนที่รู้แจ้ง ถ้าเราคบหากับบุคคลที่เรารู้แจ้ง เท่ากับเราได้กระจกส่องตัวเอาเองอย่างดี คือเราเข้าใกล้ผู้นั้นให้มาก เราค่อยๆ รู้จักตัวเองทีละน้อย โดยทั่วไปเราอาจมีมิตรที่พระพุทธเจ้าเรียกว่า “ปาปมิตร” คือมิตรที่เป็นบาป มิตรเลว มิตรชักจูงในทางเสื่อม ทางธรรมนั้น ถือว่า วิปัสสนาเป็นยอดของกุศล ผัวเมียที่เจริญวิปัสสนา พ่อกับลูกร่วมเดินทางเดียวกัน แม้หัวคิดต่างกัน ความรู้ต่างกันนั้นก็จริง แต่การตื่นของใจที่สว่างไสวไล่เลี่ยกันแล้ว ในที่สุดก็จะกลายเป็นใจเดียวกัน สองคนสองหัวแต่ใจเดียวกัน เป็นยาจิตรยาใจของกันและกัน รู้ใจกัน หัวคิดที่ต่างกันนั้นดี ช่วยเสริมสร้างป้องกันทางความคิด แต่ขอให้เป็นใจเดียวกัน ตราบใดที่ยังเป็นใจเดียวกัน จะขัดกันบ้างทะเลาะกันบ้างก็เป็นไรมี คนที่ร่วมใจกันคือร่วมทางกัน ผู้ร่วมทางคือคนที่ร่วมใจกัน เพราะว่าทางนั้นเป็นทางเดินของใจ ทางออกของความคิดเป็นเหมือนประตูกล สลับซับซ้อนเต็มไปด้วยซอกซอย แต่ทางของหัวใจนั้นง่ายๆ และตรงดี

เขมานันทะ (อาจารย์โกวิท เอนกชัย)

(ที่มา “ยอดยาใจ” ในภาคผนวกของ ปรีชาญาณของผู้ไม่รู้หนังสือ (หลวงพ่อเทียนที่ข้าพเจ้ารู้จัก), พิมพ์ครั้งที่ ๒, หน้า ๘๓-๘๔)